Print this page

Μια ψυχοσωματική Προσέγγιση στο Μετα-Τραυματικό στρες

Το σώμα και ο νούς συνδέονται στενά. Πουθενά αυτό δεν είναι εμφανέστερο απ’ ό,τι στην ανθρώπινη ανταπόκριση στο άγχος και το τραύμα.

 

Συνδέοντας τον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα
Αρκεί κάποιος να διαβάσει την πιο βασική βιβλιογραφία για την λειτουργία του εγκεφάλου, του νευρικού συστήματος και της φυσιολογίας του άγχους για να αρχίσει να καταλαβαίνει οτι ο νους και το σώμα συνδέοντα αναντίρρητα. Στο οξύ άγχος και το τραύμα – και σωματικό και συγκινησιακό – ο εγκέφαλος αντιδρά με την ενεργοποίηση του συμπαθητικού σκέλους (ΣΝΣ) του αυτόνομου νευρικού συστήματος (ΑΝΣ) για να επιτρέψει στο σώμα να ανταποκριθεί. Αυτή είναι μια ενστικτώδης αντίδραση που ρυθμίζεται απο τις περιοχές του υποθαλάμου και του λυμβικού συστήματος του εγκεφάλου, οι οποίες απελευθερώνουν ορμόνες που υποκινούν το ΣΝΣ προς ανταπόκριση. Η ενεργοποίηση του ΣΝΣ χαρακτηρίζεται, εν μέρει, απο: αυξημένο καρδιακό ρυθμό, διαστολή της κόρης του ματιού, χαλάρωση των λείων μυών που μειώνει την αντίσταση στην αναπνοή, χαλάρωση και αναστολή των γαστροεντερικών μυών, μειωμένη ούρηση, συστολή των αιμοφόρων αγγείων στο δέρμα, και αύξηση στη δύναμη και δραστηριότητα των σκελετικών μυών. Αυτή η ενεργοποίηση προετοιμάζει το σώμα για να ανταποκριθεί στον παράγοντα άγχους/την απειλή. Όταν το άγχος ή το τραύμα παρατείνεται, ο παρασυμπαθητικός κλάδος του ΑΝΣ (ΠΝΣ) μπορεί επίσης να ενεργοποιηθεί. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα εξασθένησης, συμπεριλαμβανομένου του παγώματος, της ακινησίας και της λιποθυμίας.

 

Διαταραχή Μετα-Τραυματικού Άγχους (PTSD) και Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα
Όλοι μας βιώνουμε τραυματικά γεγονότα στις ζωές μας, αλλά δεν πάσχουμε όλοι μας απο την κατάσταση που είναι γνωστή ώς Διαταραχή Μετα-Τραυματικού Άγχους (PTSD). Η πέμπτη έκδοση (2013) του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου (DSM V) προτείνει οτι το PTSD αναπτύσσεται:

(...) μετά απο έκθεση σε έναν ακραίο τραυματικό παράγοντα άγχους που περιλαμβάνει την άμεση προσωπική εμπειρία ενός γεγονότος όπου εμπλέκεται πραγματικός θάνατος ή η απειλή του, τραυματισμός, ή απειλή για την φυσική ακεραιότητα κάποιου ή τη μαρτυρία ενός γεγονότος που περιλαμβάνει θάνατο, τραυματισμό ή απειλή για την φυσική ακεραιότητα ενός άλλου προσώπου, ή την είδηση για απροσδόκητο ή βίαιο θάνατο, σοβαρή βλάβη, ή απειλή θανάτου ή τραυματισμού που βιώνεται απο ένα οικογενειακό μέλος ή άλλο στενό εταίρο (....)

Εντούτοις, δεν αναπτύσσουν PTSD όλοι όσοι βιώνουν τέτοια τραυματικά γεγονότα, ενώ μερικοί που βιώνουν γεγονότα μικρότερης έντασης το παθαίνουν.
Γιατί; Υπάρχουν πολλά βήματα απο το «τραυματικό γεγονός» στο PTSD. Το που θα «προσγειωθεί» κάποιος μετά απο ένα τραύμα εξαρτάται απο το βαθμό ενεργοποίησης του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος και απο το πόσο γρήγορα και πλήρως αυτή η ενεργοποίηση μπορεί να αποφορτιστεί ή/και να ανακουφιστεί.

Ένα τραυματικό γεγονός μπορεί, μερικές φορές, να επιλυθεί γρήγορα εάν είναι διαθέσιμες ή επαρκής η βοήθεια και η επαφή, ή εάν το πρόσωπο έχει τους εσωτερικούς πόρους – και σωματικούς και ψυχολογικούς – για να το αντιμετωπίσει. Σε περίπτωση που παρασχεθεί επαρκής βοήθεια και υποστήριξη τότε το άτομο μπορεί να δώσει διέξοδο στον τρόμο του και η τραυματική ενεργοποίηση του ΣΝΣ να μειωθεί γρήγορα. Οι διαθέσιμοι σωματικοί και ψυχολογικοί πόροι μπορούν να συντελέσουν σε ένα αποτελεσματικό αντανακλαστικό φυγής . . . . .

Το PTSD είναι μια ένδειξη ότι το ΣΝΣ εξακολουθεί να είναι ενεργοποιημένο για να ανταποκριθεί στην πίεση (στρες) και το τραύμα, ακόμα και όταν δεν συμβαίνει κανένα τραυματικό γεγονός. «Το τραύμα είναι απόδειξη οτι το νευρικό σύστημα έχει κινητοποιήσει το σώμα για να αντιμετωπίσει μια απειλή και δεν ήταν σε θέση να επιστρέψει το σώμα σε ένα κανονικό επίπεδο λειτουργίας» (Levine 1992)

 

PTSD – Μια Ψυχο-Σωματική Κατάσταση
Το τραύμα είναι ένα γεγονός ή μια σειρά γεγονότων. Το μετα-τραυματικό άγχος είναι μια ψυχο-σωματική κατάσταση που προκύπτει απο την ανταπόκριση ενός προσώπου σε ένα τέτοιο γεγονός(-τα) όταν το νευρικό σύστημα δεν είναι ικανό να επιστρέψει σε ένα κανονικό επίπεδο λειτουργίας. Το PTSD θα προκύψει όταν το νευρικό σύστημα είναι τόσο εκτός ισορροπίας – εξαιτίας είτε ενός πολύ σοβαρού τραύματος, ή συσσώρευσης τραυμάτων – ώστε η καθημερινή λειτουργία του ατόμου να έχει υποστεί βλάβη.

Οι σωματικοί πόροι διαθέσιμοι για να αντιμετωπίσουν ένα τραυματικό γεγονός είναι εξαρτώμενοι, εν μέρει, απο το επίπεδο κινητικής ανάπτυξης του ατόμου: τα παιδιά, τα άτομα με αναπηρία και οι ηλικιωμένοι έχουν λιγότερους σωματικούς πόρους διαθέσιμους για να αντιμετωπίσουν τραυματικά γεγονότα λόγω σχετικών με την ηλικία σωματικών περιορισμών. Ένα πρόσωπο μπορεί να έχει πιο περιορισμένους σωματικούς πόρους λόγω κακής υγείας, κακής φυσικής κατάστασης, ή ανασταλμένων κινητικών πόρων. Οι κινητικοί πόροι μπορούν να ανασταλούν λόγω αναπτυξιακής παύσης ή προηγούμενων τραυματικών εμπειριών

 

Μια Ψυχο-Σωματική Προσέγγιση στη Θεραπεία του PTSD
Οι σωματικοί ψυχοθεραπευτές που εκπαιδεύονται ειδικά στην ανατομία, στην αισθητήρια επίγνωση, στη φυσιολογία του άγχους, στην ψυχοκινητική ανάπτυξη, και στην αναπτυξιακή ψυχολογία έχουν ένα πλεονέκτημα στη θεραπεία του PTSD. Έχουν τα εργαλεία και τη γνώση και του ψυχοθεραπευτή και του σωματο-ψυχοθεραπευτή διαθέσιμα. Με την ακριβή γνώση για το πώς το σώμα και ο νούς ανταποκρίνονται στο άγχος, μπορούν να βοηθήσουν το άτομο να θεραπεύσει και το σώμα καθώς επίσης και το νού.

 

 

Εξισορρόπηση του ΑΝΣ
Ένα σημαντικό εργαλείο που έχει ο σωματικός ψυχοθεραπευτής στην εργασία με το PTSD είναι να βοηθα το άτομο/πελάτη να μειώσει την ανισορροπία του ΑΝΣ μέσω της σωματικής επίγνωσης. Δυσάρεστα αισθήματα που συνοδεύουν το PTSD: νευρικότητα, ανησυχία, αγωνία, καρδιακές αρρυθμίες, ανεβοκατέβασμα θερμοκρασίας, ίλιγγος κλπ. Αυτά είαν συμπτώματα ανισορροπίας του ΑΝΣ που μπορούν να προκύψουν απο το τραύμα, κάποια είναι εκφράσεις ενεργοποίησης του ΣΝΣ και κάποια του ΠΝΣ. Τα άτομα θέλουν συνήθως να καλύψουν ή να «ξεφορτωθούν» αυτά τα αισθήματα περιορίζοντας τη σύνδεση μεταξύ του νού και του σώματος, μέσω φαρμάκων, μανιώδους δραστηριότητας κλπ. Στην πραγματικότητα όμως η πορεία για να απελευθερωθείς απο αυτά τα συμπτώματα είναι να τα γνωρίσεις συγκεντρώνοντας την προσοχή σου πάνω τους παρά μακρυά τους. το αποτέλεσμα, που εκπλήσσει, είναι συνήθως μια μείωση της έντασης των αισθημάτων, ενδεχόμενη εξάλειψη τους και μια μεγαλύτερη αίσθηση αυτο-ελέγχου.

 

Διαχωρισμός (αποσυσχέτιση)
Ένα σημαντικό ψυχοσωματικό γνώρισμα που καθιστά το PTSD τόσο δύσκολο να διαγνωστεί – είναι ο διαχωρισμός. Ο διαχωρισμός είναι η πρώτη γραμμή της ανθρώπινης άμυνας στο τραύμα (Levine 1992). Ο διαχωρισμός υποδηλώνει την διάσπαση ή το σχίσμα, και μπορεί να αφορά: την πλήρη ή μερική μνήμη του τραυματικού γεγονότος, τη συγκίνηση ή την συγκινησιακή σημασία του γεγονότος, τα σωματικά αισθήματα, τις κινήσεις, και το μυϊκό συντονισμό που συνδέεται με το γεγονός.

Μερικές φορές τα φυσικά συμπτώματα (δηλ., πόνοι, νευρικές συσπάσεις, μούδιασμα) που δεν μπορούν να εξηγηθούν ιατιρκά έχουν την προέλευση τους σε ένα «ξεχασμένο» τραύμα. Τα σωματικά συμπτώματα, φυσικά, δείχνουν οτι το σώμα δεν έχει ξεχάσει. Μερικές απο τις δύσκολες περιπτώσεις PTSD περιλαμβάνουν το διαχωρισμό γεγονότων που ήταν εξουθενωτικά, ή/και συνέβησαν πάρα πολύ νωρίς για να αποθηκευτούν στη λεκτική μνήμη. Η ανάμνηση τους υπάρχει, εν τούτοις, σε σωματικά αισθήματα, σε εικόνες και σε σύμβολα.

 

Εκμάθηση και αποδοχή της σοφίας του σώματος
Είναι σημαντικό να βοηθήσουμε το άτομο να αναγνωρίσει και να αποδεχτεί την σοφία του σώματος του. Μπορεί να είναι πολύ δυσάρεστο να ζείς με τα συμπτώματα του PTSD, ειδικά με το διάχυτο άγχος και τις κρίσεις πανικού που αρκετοί υφίστανται. Αλλά στα συμπτώματα βρίσκονται τα κλειδιά για την θεραπεία και την επίλυση της τραυματικής εμπειρίας. Η πλειοψηφία των πιο δυσάρεστων συμπτωμάτων προκαλείται απο την ενεργοποίηση του ΣΝΣ. Αυτή είναι η φυσική αμυντική ανταπόκριση του σώματος στην απειλή. Προετοιμάζει το σώμα για πάλη ή φυγή. Μόνο όταν παρατείνεται γίνεται απροσάρμοστη και μπορεί να οδηγήσει στην ψυχολογική και σωματική ασθένεια (Bfoch, 1985). Η ανταπόκριση του ΠΝΣ, που συνήθως είναι το πάγωμα και η νέκρωση, παρόλο που είναι επίσης κατάλληλη άμυνα τείνει να είναι λιγότερο προσαρμοστική και πιο παραιτημένη (Wiepkema and Schouten, 1992).

Αυτός που υποφέρει απο τραύμα μπορεί να βοηθηθεί για να γνωρίσει το σώμα του και τα σωματικά συμπτώματα μέσω της σωματικής επίγνωσης. Είναι μέσω μιας ακριβούς επίγνωσης του σώματος που η δύναμη και οι παρορμήσεις επιβίωσης στην ενεργοποίηση του ΣΝΣ μπορούν να βιωθούν. Η εστίαση της επίγνωσης στα συμπτώματα, παρά η κάλυψη ή η καταστολή τους, θα οδηγήσει συνήθως σε μια μείωση των συμπτωμάτων. Η εστιασμένη επίγνωση ενεργεί προς το συσχετισμό αυτού που έχει διαχωριστεί, βοηθώντας το άτομο να είναι ολόκληρο παρά κατακερματισμένο. Όταν κάνουμε αποδεκτό ένα σύμπτωμα, π.χ την υπερ-επαγρύπνηση μπορεί να φτάσουμε να το εκτιμήσουμε ως σχετική προστασία.

 

Ανανεώνοντας «παράλογες» αποφάσεις
Το «ψυχο-» μέρος της σωματικής ψυχοθεραπείας για το PTSD περιλαμβάνει το να βοηθήσουμε το άτομο, βαθμιαία, να θυμηθεί το τραύμα, και - ιδιαίτερα σημαντικό – τα ξεχασμένα συναισθήματα, γεγονότα και ψυχικές διαθέσεις πρίν, κατά την διάρκεια και μετά απο το γεγονός.

Κεντρικό σε αυτήν την συνειρμική διαδικασία είναι να αποκαλυφθούν οι αποφάσεις που λήφθηκαν κατά την διάρκεια ή αμέσως μετά απο το τραύμα. Υπάρχει πάντα τουλάχιστον μια ξεχασμένη, συνήθως κρίσιμη, απόφαση ζωής σε κάθε τραύμα (Ollars, 1992). Παραδείγματα είναι:

«Όταν θυμώνω, οι άνθρωποι εξαφανίζονται – έτσι δεν θα θυμώσω ποτέ πάλι»
«Δεν θα είμαι ποτέ ευτυχής πάλι»
«Εάν δεν είχα βγεί απο το σπίτι δεν θα είχε συμβεί – δεν θα βγώ ποτέ πάλι απο το σπίτι»
«Όταν βάζω πρώτο τον εαυτό μου, κάτι κακό πάντα συμβαίνει»
«Δεν θα ερωτευτώ ποτέ πάλι»

Είναι κρίσιμο να αναγνωριστούν αυτές οι αποφάσεις. Αν και γίνονται κατά την διάρκεια ενός τραύματος στην υπηρεσία της επιβίωσης, όταν συνεχίζονται, τείνουν να μειώσουν την ποιότητα της ζωής. Αποφάσεις σαν τις παραπάνω λάμβανονται με τους πόρους που είναι διαθέσιμοι, και κάτω απο τραυματικές περιστάσεις οι πόροι είναι συχνά περιορισμένοι.

Η επεξεργασία ενός τραύματος, η ανάκτηση χαμένων πληροφοριών και η θεραπεία του σώματος δεν είναι αρκετές. Πρέπει να αποκαλύψουμε τις αποφάσεις που πήρε το άτομο και να τον βοηθήσουμε να λάβει νέες αποφάσεις που είναι θετικές για την ζωή. Η συσχέτιση και η κατανόηση αυτών των αποφάσεων οδηγούν πάντα σε μια μείωση ή αποβολή των συμπτωμάτων.

 

Ψυχοκινητική Εμπλοκή
Στο τραύμα δημιουργούνται ιδιόμορφα μοτίβα μυϊκών εντάσεων. Κάθε μοτίβο είναι ατομικό, αλλά ένας σωματικός-ψυχοθεραπευτής εκπαιδευμένος στην ανατομία και τη μυϊκή ανταπόκριση μπορεί να βοηθήσεις να προσδιοριστεί ποιοί μύες έχουν «παραιτηθεί» ή έχουν ενταθεί υπερβολικά. Η εκμάθηση της χρησιμοποίησης των μυών πάλι, π.χ., χαλαρώνοντας τους υπερ-τεταμένους, και εξασκώντας τους «παραιτημένους», όχι μόνο θα βοηθήσει στην αύξηση της αρμονίας και της υγείας του σώματος, αλλά θα βοηθήσει τη σύνδεση του σώματος-νού στην ανάμνηση/συχέτιση του τραύματος. Η επανάληψη των παρεμποδισμένων κινήσεων, χαμένων ή παγωμένων μέσα σε ένα τραύμα, προκαλεί συχνά περαιτέρω αναμνήσεις ή/και συγκινήσεις που συνδέονται με το τραύμα.

Η ψυχοκινητική εργασία μπορεί επίσης να βοηθήσει να αποκατασταθούν τα αντανακλαστικά που χάνονται, εγκαταλείπονται ή διαχωρίζονται στο τραύμα. Συχνά οι σβέρκοι καταλήγουν παγωμένοι όταν ο προσανατολισμός (που προσδιορίζει την πηγή της απειλής) δεν είχε βοηθήσει να αποφευχθεί το τραύμα. Το φυσιολογικό αντανακλαστικό της φυγής μπορεί να κατασταλεί όταν κάποιος δεν καταφέρνει να τρέξει μακρυά. Η εργασία με τα κατασταλμένα αντανακλαστικά (προσανατολισμός, πάλη, φυγή, κλπ) ενεργοποιεί πάντα το ΑΝΣ, και πρέπει να γίνει με προσοχή. Η αποκατάσταση αυτών των αντανακλαστικών μέσω προσεκτικής εργασίας με το σώμα – μαζί με την ψυχοθεραπεία – θα δώσει στο άτομο μια σωματική άγκυρα αποκατεστημένης ενστικτώδους ικανότητας ανταπόκρισης (Jorgensen 1992 & Ollars 1992)

 

Οι ανισορροπίες του νευρικού συστήματος που είναι χαρακτηριστικές του PTSD μπορούν να ανακουφιστούν επιτυχώς, επιτρέποντας στο άτομο να θυμηθεί και να ενσωματώσει τη σημασία του τραύματος στη ζωή του. Το ελάχιστο αποτέλεσμα είναι η αποκατάσταση σε ένα προ-τραυματικό επίπεδο – σωματικό και ψυχολογικό – λειτουργίας. Εντούτοις, συχνότατα, αναπτύσσονται τόσοι πολλοί νέοι πόροι που ο πελάτης αισθάνεται μια αύξηση γενικά των δυνατοτήτων του.

 

 Της Babette Rothschild και του Erik Jarlnaes
Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Σωματική Ψυχοθεραπεία και
της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Μελέτη του Τραυματικού Άγχους

 www.bodynamic.gr/

 

Οι ημερομηνίες για την Προσωπική εργασία θεραπείας του Μετατραυματικού Στρες (PTSD I) 2017-18 είναι:

1-3/12/2017
26-28/01/2018
23-25/02/2018
23-25/03/2018
13-15/04/2018

Ημέρες και ώρες σεμιναρίου:
Παρασκευή : 17:00-21:00
Σάββατο και Κυριακή: 11:00-20:00

Πολυχώρος ΥπερΝόησις

Ακαδημίας & Μαυρομιχάλη 1 Αθήνα

τηλ 2130441735

Για να συμμετάσχετε στα σεμινάρια μας συμπληρώστε την φόρμα εδώ

Read 2895 times
Rate this item
(0 votes)

Latest from VaiosPanagiota

Related items