Από τον Μάρτιο του 2013, Ο Αρχαίος Έλληνας Ήρωας (The Ancient Greek Hero), μάθημα διδασκόμενο από τον Gregory Nagy, μέλος ΔΕΠ του τμήματος Κλασικών Σπουδών του Harvard, θα διατίθεται ως διαδικτυακό μάθημα ανοικτής πρόσβασης μέσω του edX (www.edx.org), μιας πρωτοποριακής εκπαιδευτικής διαδικτυακής υπηρεσίας που συνιδρύθηκε από το Πανεπιστήμιο του Harvard και το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (Massachusetts Institute of Technology, MIT).

Το μάθημα του HarvardX θα παρέχει στους φοιτητές του εργαλεία τελευταίας τεχνολογίας για την ενασχόλησή τους με ποίηση, τραγούδια, και ιστορίες που χρονολογούνται εδώ και δύο χιλιετίες. Η βιβλιογραφία περιλαμβάνει τα Ομηρικά έπη, μια επιλογή πρώιμης λυρικής ποίησης, αποσπάσματα της ιστορίας πεζογραφίας, επτά τραγωδίες, δύο Πλατωνικούς διαλόγους, και το ενδιαφέρον, αλλά όχι τόσο ευρέως διαδεδομένο και μελετημένο διάλογο, Ἡρωϊκός (On Heroes) του Φιλόστρατου.

Ο καθηγητής Nagy, Καθηγητής Κλασικής Ελληνικής Φιλολογίας της έδρας Francis Jones του Πανεπιστημίου Harvard και Καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας και επικεφαλής του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Harvard, θα επικουρείται από τους Kevin McGrath, Alex Forte, και μια ομάδα από διδάσκοντες ενός ευρέως φάσματος ακαδημαϊκών πεδίων. Παλαιότεροι δάσκαλοι προηγούμενων εκδοχών του μαθήματος, το οποίο διδάσκεται σχεδόν κάθε χρόνο από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, και φοιτητές που έχουν παρακολουθήσει ήδη το μάθημα (π.χ., απόφοιτοι) θα αλληλεπιδρούν με τους νέους σπουδαστές. Το κείμενο του μαθήματος θα είναι το επικείμενο βιβλίο του καθηγητή Nagy «Ο Αρχαίος Έλληνας Ήρωας σε Είκοσι Τέσσερις Ώρες» του Εκδοτικού Οίκου Harvard University Press.

Το βιβλίο θα είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του μαθήματος και σε μια δυναμική μορφή e-book – θα υποστηρίζεται από ένα βιβλίο (Sourcebook) εμπλουτισμένο με όλες τις απαραίτητες πηγές, σχολιασμούς και κείμενα για περαιτέρω μελέτη. Η HarvardX εκδοχή της τμήματος θα αποτελέσει το πρώτο τμήμα ανθρωπιστικών σπουδών που προσφέρεται από το edX και θα περιλαμβάνει καινοτόμες προσεγγίσεις τόσο στη διδασκαλία όσο και στη συμμετοχή στην τάξη. «Με επίκεντρο τη συλλογική εργασία, η χρήση των πολυμέσων, καθώς και με την προσωπική διαδικτυακή εμπλοκή συμβούλων και ειδικών σε κάθε τομέα, όπως φυσικά και αποφοίτων, Ο Αρχαίος Έλληνας Ήρωας θα προσφέρει στους φοιτητές μια γνώριμη και εμπνευσμένη εμπειρία η οποία διαφέρει εντελώς από το πώς η κοινή γνώμη βλέπει κι αντιμετωπίζει γενικά την πνευματική επίτευξη που προσφέρει ένα τυπικό Μαζικό Ανοικτό Διαδικτυακό Μάθημα (MOOC – Massive Open Online Course)», δήλωσε ο Nagy.

«Πρόκειται για ένα μάθημα που απευθύνεται σε σπουδαστές κάθε ηλικίας, οποιουδήποτε πολιτισμικού υπόβαθρου, και καταγωγής, και το βαθιά ουμανιστικό του μήνυμα μπορεί εύκολα να γίνει αντιληπτό χωρίς προηγούμενες σπουδές στον τομέα της Δυτικής Κλασικής λογοτεχνίας.» Μαζί με άλλα μαθήματα του edX που προσφέρονται στο εαρινό εξάμηνο, οι εγγραφές για τον Αρχαίο Έλληνα Ήρωα ξεκινούν από σήμερα μέσω της σελίδας www.edx.org. Το edX αναμένεται να ανακοινώσει μια δεύτερη σειρά μαθημάτων για την άνοιξη του 2013 στο μέλλον.

Λίγα λόγια για το Μάθημα Μέσω αγγλικών μεταφράσεων που έχουν προετοιμαστεί προσεκτικά κι επιλεγεί για το συγκεκριμένο μάθημα, καθώς και μέσω συμπληρωματικού συγκριτικού υλικού προερχόμενου από κουλτούρες εκτός της ελληνικής, κι επίσης μέσω μιας μεγάλης ποικιλίας μέσων, όπως η αγγειογραφία, η ευρωπαϊκή όπερα και ο κινηματογράφος – από την εκδοχή του Ingmar Bergman του Μαγικού Αυλού του Mozart έως το κλασικό έργο επιστημονικής φαντασίας του Ridley Scott, Blade Runner -ο Nagy παρέχει στους φοιτητές που δεν έχουν προηγούμενο υπόβαθρο κλασικού ελληνικού πολιτισμού μια ελκυστική και άμεσα προσβάσιμη εισαγωγή στα σημαντικότερα θέματα και εννοιολογικά μοτίβα της αρχαίας λογοτεχνίας, των μύθων της και τελετουργικών πρακτικών της.

Το μάθημα αρχίζει με τα Ομηρικά έπη, τονίζοντας το ιστορικό γεγονός της λατρείας των ηρώων στην αρχαία Ελλάδα, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τους προγόνους σήμερα σε πολλές κοινωνίες. Με άλλα λόγια, οι ήρωες καθορίζονται από αυτό που αποκαλούμε «λατρεία του ήρωα» (‘hero cult’). Αυτή η κατανόηση της λατρείας ή της τελετουργικής διάστασης των ηρώων -σε μορφές λατρείας όπως ο αθλητισμός ή σε τελετές προσωπικής αφοσίωσης- είναι ζωτικής σημασίας για την αντίληψή μας ως προς το πώς επικοί και τραγικοί ήρωες γεννήθηκαν στα αρχαία μέσα της λεκτικής και δραματικής απόδοσης.

Ο Nagy υποστηρίζει ότι ο πραγματικός ήρωας του μαθήματος είναι ο λόγος (logos) ή αλλιώς η διατύπωση της αιτιολογημένης έκφρασης που ενεργοποιείται, για παράδειγμα, με το Σωκρατικό διάλογο. Αυτός ο λόγος του διαλόγου απαιτεί προσεκτική σκέψη που επιτυγχάνεται μέσα από στενή ανάγνωση και στοχαστική γραφή. Το τελευταίο έργο που θα μελετηθεί κατά τη διάρκεια του μαθήματος προέρχεται από τις αναμνήσεις του Πλάτωνα των τελευταίων ημερών του Σωκράτη, αναμνήσεις οι οποίες εξαρτώνται από την βαθιά κατανόηση της έννοιας του ήρωα σε όλες του ή της διάφορες εκδηλώσεις κατά τη διάρκεια της ιστορίας του ελληνικού πολιτισμού.

Οι φοιτητές θα έχουν πρόσβαση σε σχετικά διαδικτυακά κείμενα, βίντεο διαλέξεις και συζητήσεις, εργαλεία σχολιασμού, και φόρουμ, τα οποία θέτουν τη βάση για το ξεκίνημα ενός συνεχούς και διαδραστικού διαλόγου φοιτητών από όλο τον κόσμο με τη λογοτεχνία της αρχαίας Ελλάδας. Καθ ‘όλη τη διάρκεια του μαθήματος ο Nagy ενσωματώνει μια έντονα συγκριτική προσέγγιση με αναλύσεις άλλων μορφών καλλιτεχνικής αναπαράστασης, όπως ο οπτικός κόσμος της ζωγραφικής, η δραματική θέση του θεάτρου, και η μουσική, χορική και γλυπτική έκφραση.

Εκτός από τη διδασκαλία στο Πανεπιστήμιο του Harvard στο Cambridge της Μασαχουσέτης, ο Nagy είναι, επίσης, ο Διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Harvard στην Ουάσινγκτον, DC. Στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής αποστολής του, το Κέντρο προσφέρει δωρεάν πρόσβαση στα ηλεκτρονικά αρχεία όλων των πηγών που σχετίζονται με προηγούμενες παραδόσεις της εξ’ αποστάσεως διδασκαλίας του μαθήματος. Οι πηγές αυτές περιλαμβάνουν multimedia διαλέξεις και συζητήσεις, ηχογραφήσεις, σημειώσεις διαλέξεων, και πλήρη συλλογή αναγνωσμάτων

Από την Αντωνία Ζησίμου

Πηγή: http://kleos.chs.harvard.edu/?p=1089

Τα παιδιά αγαπούν το θέατρο, όχι τυχαία, καθώς τους θυμίζει τα δικά τους παιχνίδια: το πλάσιμο ιστοριών, πολλές φορές εκ του μηδενός, η φαντασία, οι εναλλαγές ρόλων, η λιτότητα των μέσων, η πολυχρηστικότητα των αντικειμένων, είναι όλα στοιχεία που συναντούμε εξίσου στο παιδικό παιχνίδι και στο (παιδικό) θέατρο. Το θέατρο στα μάτια των παιδιών φαντάζει ταυτόχρονα ένας γνώριμος και ένας άγνωστος κόσμος. Παίζει με τις συμβάσεις των δικών τους παιχνιδιών, αλλά ταυτόχρονα τους βάζει στη θέση των θεατών, όχι των συμμετεχόντων. Αυτή την απόσταση –που καταλύεται μέχρι ενός σημείου χάρη στον αυθορμητισμό με τον οποίο μπαίνουν τα παιδιά μέσα στο θέαμα– έρχονται να καλύψουν οι διαδραστικές παιδικές παραστάσεις που αυξάνονται συνεχώς.

Μία τέτοια είναι και η παράσταση «Το κορίτσι που ζήτησε μια βελόνα, μια απλή βελόνα», βασισμένη στο ομώνυμο παραμύθι του Χρήστου Μπουλώτη, που εμπνεύστηκε, σκηνοθέτησε και ερμηνεύει η Αριστέα Κοντραφούρη σε συνεργασία με το εικαστικό θέατρο κούκλας «Πράσσειν Άλογα». Η παράσταση ποντάρει ιδιαίτερα στη συμμετοχή του κοινού, ανήλικου και ενήλικου, ήδη από την εισαγωγή της που διαδραματίζεται στο φουαγιέ του θεάτρου Βαφείο και αποτελεί μια μύηση στην ιδέα που γέννησε την παράσταση («είναι πολύ ωραίο να βάζεις τα παιδιά στο μυστικό σου χώρο, είναι σαν να τους ανοίγεις μια τρυπούλα για να κρυφοκοιτάξουν τη διαδικασία της δημιουργίας σου», μου εκμυστηρεύτηκε η δημιουργός της παράστασης), μέχρι το τέλος της, που διαμορφώνεται σύμφωνα με την κρίση και τις προτάσεις των παιδιών. Στο ενδιάμεσο, τα παιδιά, αλλά και οι γονείς, θα επιφορτιστούν αρκετές φορές με βοηθητικούς ρόλους πάνω και κάτω από τη σκηνή. Μάλιστα, η Αριστέα Κοντραφούρη άλλαξε το αδιέξοδο και απαισιόδοξο φινάλε του παραμυθιού, όχι για τις ανάγκες ενός αόριστου happy end, αλλά ακριβώς για να εισάγει τα παιδιά στη διαδικασία της συμμετοχής, της κρίσης και της δράσης, κάνοντάς τα μέρος της λύσης.
Το παραμύθι, που πραγματεύεται το θέμα της απληστίας και της αγνωμοσύνης και επιθυμεί να εμφυσήσει στα παιδιά την αξία της προσφοράς και της λιτότητας, έγινε μία παράσταση που εστίασε στην ίδια αυτή τη λιτότητα και χρησιμοποίησε τις βασικές συμβάσεις των παιδικών παιχνιδιών: τα απλά αντικείμενα που αλλάζουν χρήσεις και ταυτότητα με οδηγό τη φαντασία, την πολυμορφικότητα του απλού σκηνικού (που το αποτελούσαν λίγα ξύλινα κουτιά), το μοίρασμα πολλών ρόλων σε έναν μόνο υποκριτή, το συμβολισμό των αντικειμένων. Χαρακτηριστικό της παράστασης, αποκύημα της πολύχρονης ενασχόλησης της Αριστέας Κοντραφούρη στο εικαστικό θέατρο κούκλας, αποτέλεσε η μίξη θεάτρου και κουκλοθεάτρου, η συνύπαρξη επί σκηνής μίας μόνο ηθοποιού με πολλές “κούκλες” (που δεν ήταν κούκλες, αλλά κορίνες, καπέλα, γάντια, κοστούμια). Μάλιστα, το κοστούμι του κυβερνήτη αποτέλεσε κατά κάποιον τρόπο το έναυσμα της παράστασης καθώς προϋπήρχε αυτής και η ερμηνεύτρια επιθυμούσε ιδιαίτερα να στήσει μία παράσταση πάνω στην εμψύχωσή του.

Αν τα παιδιά σε αυτή την παράσταση συμμετέχουν αυθόρμητα στο ρόλο που τους αναλογεί χάρη στην ιδέα της Αριστέας Κοντραφούρη, μεγάλος έπαινος αξίζει και σε κάποια άλλα παιδιά, που δημιούργησαν τη δική τους παράσταση από την αρχή ως το τέλος. Η μουσική ομάδα Τέττιξ, που αποτελείται από παιδιά και εφήβους, δημιούργησε την όπερα «Πετρόσουπα», βασισμένη στο ομώνυμο παραδοσιακό παραμύθι από την Ανατολή. Τα νεαρά μέλη της ομάδας, ηλικίας από εφτά χρονών και άνω, υπό την καθοδήγηση της μουσικοπαιδαγωγού και δασκάλας τους Τέτης Αϊβατζίδου, συνέθεσαν τη μουσική, έγραψαν το λιμπρέτο, έκαναν την εναρμόνιση και την ενορχήστρωση και με τη σκηνοθετική συμβολή του Δημήτρη Δεγαΐτη, έστησαν μία ολοκληρωμένη παράσταση στην οποία ανέλαβαν και τους ρόλους των υποκριτών!
Το παραμύθι, που διδάσκει την αξία της προσφοράς και της συνεργασίας, ενσαρκώθηκε εμπράκτως από περισσότερα από τριάντα παιδιά και νέους που προσέφεραν «κι από κάτι, την εμπειρία, τις γνώσεις, το χρόνο, το ταλέντο τους» (δεν κουράζεται να το επαναλαμβάνει αυτό η κυρία Αϊβατζίδου). Η παράστασή τους αποτελεί το αποτέλεσμα και την κορύφωση μίας γόνιμης περιόδου δημιουργίας (που διήρκησε δύο χρόνια), στην οποία παρέσυραν με το μεράκι και την όρεξή τους ακόμη και τους γονείς τους, που με τη σειρά τους έβαλαν το λιθαράκι τους, όπου ο καθένας μπορούσε: στο σχεδιασμό και την κατασκευή των σκηνικών, στον ήχο και τα φώτα ή στα χρέη φροντιστών και οδηγών σκηνής.
Η παράσταση της πολυμελούς ομάδας (μέτρησα περισσότερα από είκοσι παιδιά όλων των ηλικιών επί σκηνής) δεν θα μπορούσε να μας αφήσει ασυγκίνητους. Με ζωντανή ορχήστρα, λιτότητα αισθητικής και μέσων, φόρμα δανεισμένη από τη μουσικοκινητική αγωγή με στοιχεία παντομίμας, αισθητική από την ανατολίτικη καταγωγή του παραμυθιού, η Πετρόσουπα αποδείχθηκε μία αξιέπαινη προσπάθεια επαγγελματικών προδιαγραφών. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι έχει ήδη παιχτεί σε παιδικά και μουσικά φεστιβάλ, καθώς και στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο Συνεδρίου για τη Μουσική Εκπαίδευση, ενώ το καλοκαίρι προβλέπονται κι άλλες παραστάσεις σε φεστιβάλ της Χαλκιδικής και του Πηλίου.
Ο ενθουσιασμός των παιδιών που συμμετείχαν ήταν τεράστιος και μάλιστα θα πρέπει να τονιστεί ότι αρκετά από αυτά είναι στις τελευταίες τάξεις του Λυκείου, με όλες τις υποχρεώσεις που αυτό συνεπάγεται. Είναι φανερό όμως ότι διέθεσαν το χρόνο και την ψυχή τους σε κάτι που αγάπησαν πραγματικά. Οι «πρόβες», η «συνενοχή», η «ανεκτίμητη εμπειρία», η «πορεία των δύο χρόνων», το «δικό μας δημιούργημα» είναι λέξεις που επανέλαβαν στη συζήτησή μας μετά την παράσταση. Και δεν παρέλειψαν να μοιραστούν και το πικρό τους παράπονο για την αδιαφορία των συμμαθητών τους, εξαιτίας της διαστρεβλωμένης αντίληψης που επικρατεί, ειδικά σε αυτές τις ηλικίες, για την όπερα: «δεν μας έδιναν σημασία όσο λέγαμε ότι συμμετέχουμε σε αυτό το εγχείρημα. Νομίζουν ότι όπερα σημαίνει κάποιοι που τραγουδούν “ααααααα”».
Κοινή συνισταμένη και στις δύο παραστάσεις αποτελεί το γεγονός ότι το θέατρο αποδεικνύεται ένα πρώτης τάξεως ψυχαγωγικό και παιδαγωγικό εργαλείο, είτε έχουμε να κάνουμε με τη δημιουργία μιας παράστασης, είτε με τη συμμετοχή από τη θέση του θεατή. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι και οι δύο εμπνεύστηκαν από ιστορίες με σημαντικό «μήνυμα» και επέλεξαν τον θεατρικό τρόπο για να τις μοιραστούν μαζί μας.

 «Το κορίτσι που ζήτησε μια βελόνα, μια απλή βελόνα» παίζεται στο θέατρο Βαφείο, κάθε Κυριακή στις 17:00

Πηγή: http://www.elculture.gr/kids/mia-apli-velona-386873

 Η «Πετρόσουπα» παρουσιάζεται στο Αμφιθέατρο του 9,84 (Τεχνόπολις), τα Σάββατα 2 & 9 Μαρτίου στις 12.00ο «Κορίτσι που ζήτησε μια βελόνα, μια απλή βελόνα» (θέατρο Βαφείο) και στην «Πετρόσουπα» (Αμφιθέατρο 9,84)

Πηγή: http://www.elculture.gr/kids/petrosoupa-525574

 Από την Αντωνία Ζησίμου