Άρθρα
Ο αρχαιολογικός χώρος του Λυκαίου Διός βρίσκεται κοντά στο χωριό ’Aνω Καρυές, 30 χιλ. από τη Μεγαλόπολη
Όλοι οι γενεαλογικοί και πολλοί θρησκευτικοί μύθοι και λατρευτικά έθιμα των αρχαίων Αρκάδων έχουν την προέλευσή τους στο όρος Λύκαιο που δεσπόζει στα δυτικά της πεδιάδας της Μεγαλόπολης. Από αυτό κατάγονται και όλοι οι ιδρυτές των αρκαδικών πόλεων με πρώτο τον βασιλιά Λυκάονα ο οποίος ίδρυσε την κοντινή Λυκόσουρα. Σύμφωνα με την μυθολογία, στο όρος Λύκαιο η Ρέα γέννησε το Δία στη θέση "Κρητέα" του βουνού, κοντά στο μετέπειτα άλσος του Παρρασίου ή Πυθίου Απόλλωνα, και εμπιστεύτηκε την ανατροφή του στις νύμφες Νέδα, Θεισόα και Αγνώ (μερικοί μύθοι αναφέρουν και τη νύμφη Ιθώμη). Οι νύμφες κράτησαν και ανέθρεψαν το θεϊκό βρέφος και το γλύτωσαν από τα δόντια του πατέρα του Κρόνου. Κατόπιν το βρέφος το πήραν οι Κούρητες για να το διασώσουν από τις ορέξεις του Κρόνου.
Στην αρχαιότητα το όρος Λύκαιο υπήρξε μεγάλο θρησκευτικό και αθλητικό κέντρο και συγκέντρωνε όλα τα Αρκαδικά φύλα, αλλά και κατοίκους από όλη την Πελοπόννησο. Στην κορυφή του, την "ιερή κορυφή των Αρκάδων" που λούζεται από εκτυφλωτικό φώς, λατρευόταν ο Λύκαιος Δίας. Κέντρο λατρείας ήταν το υπαίθριο Ιερό του, κοντά στην κορυφή του βουνού, με το περίφημο βωμό των θυσιών, το τέμενος και τις εγκαταστάσεις του. Εκεί γίνονταν όλες οι θρησκευτικές τελετές αλλά και αθλητικοί αγώνες, τα αρχαία Λύκαια, προς τιμήν του Λυκαίου Διός, πασίγνωστoι κατά την αρχαιότητα, ειδικά στην Πελοπόννησο. Το Iερό του Λυκαίου Διός ήταν το σπουδαιότερο και σεβαστότερο σε όλη την Αρκαδία. Συγχρόνως στο ίδο όρος λατρευόταν και ο θεός Πάν, ο κατ' εξοχή αρκαδικός θεός, ο οποίος σύμφωνα με τους αρχαίους μύθους ερωτοτροπούσε με την Σελήνη σ΄ενα σπήλαιο του βουνού.
Ο αρχαιολογικός χώρος του Λυκαίου Διός βρίσκεται κοντά στο χωριό ’νω Καρυές, 30 χιλ. από τη Μεγαλόπολη. Τα σημαντικότερα μνημεία του είναι το τέμενος του Λυκαίου Διός με το Βωμό και τον περίβολό του, κοντά στην κορυφή του Λυκαίου, και το Στάδιο, ο Ιππόδρομος, οι Δεξαμενές, οι Κρήνες και οι Ξενώνες που βρίσκονται σε ένα μικρό και γαλήνιο οροπέδιο ("Κάτω Κάμπος" ή "Ελληνικό") 3 χιλ. χαμηλότερα. Οι ανασκαφές στο χώρο του Λυκαίου έγιναν το 1903 από την Αρχαιολογική Εταιρεία, με υπεύθυνο τον αρχαιολόγο Κ. Κουρουνιώτη.
Το Ιερό του Διός, στην κορυφή "Προφήτης Ηλίας" του Λυκαίου, ήταν απέριττο και λιτό. Σώζονται αναλημματικοί τοίχoι και βωμός-τύμβος από χώμα, το "χώμα γής του Παυσανία", όπου γινόντουσαν θυσίες στο Δία, με σχήμα στρογγυλού αλωνιού και διαμέτρου 30 μ. και ύψους 1.5 μ. Κάτω από το βωμό υπάρχουν δύο βάσεις κιόνων οι οποίες στήριζαν κατά την παράδοση δύο χρυσούς αετούς που κοιτούσαν συμβολικά ο ένας προς την ανατολή και ο άλλος προς την δύση. Το τέμενος ήταν άβατο - μόνον ο ιερέας είχε δικαίωμα να εισχωρήσει - αφού η λατρεία και οι μυσταγωγίες εδώ ήταν απόκρυφες.
Στο οροπέδιο υπήρχε μικρός ναός αφιερωμένος στον Πάνα και άλσος δένδρων. Δίπλα, στο Στάδιο και στον Ιππόδρομο γίνονταν τα αρχαία Λύκαια, που περιελάμβαναν αθλητικούς και ιπποδρομιακούς αγώνες. Σήμερα σώζονται διάσπαρτα μερικά λίθινα εδώλια και βάσεις ανδριάντων.
Η οδική πρόσβαση στον αρχαιολογικό χώρο γίνεται από ομαλό επαρχιακό δρόμο που περνάει από τα χωριά Λυκόσουρα, Λύκαιο και ’νω Καρυές. Στο στάδιο οδηγεί χωματόδρομος από τις ’νω Καρυές (3 χιλ.), ενώ προς το ιερό υπάρχει διασταύρωση λίγο πρίν από αυτό.
