Όλοι μπορεί να έχουμε συμπεριφερθεί με παθητικό-επιθετικό τρόπο τουλάχιστον μια φορά στη ζωή μας, αρκεί να αναλογιστούμε εκείνες τις φορές που έχουμε πει «ναι», ενώ στην πραγματικότητα εννοούμε «όχι», σύμφωνα με την ψυχολόγο Andrea Brandt, Ph.D, M.F.T. Ωστόσο, ορισμένοι χρησιμοποιούμε αυτή τη μορφή συμπεριφοράς και σε πιο συχνή βάση.
Η Brandt ορίζει την παθητική επιθετικότητα ως ένα μηχανισμό που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι όταν αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως αδύναμο ή όταν φοβούνται ότι χρησιμοποιώντας τη δύναμή τους, μπορεί να οδηγηθούν σε αρνητικά αποτελέσματα. Η παθητική επιθετικότητα συμπεριλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα συμπεριφορών που αποσκοπούν στο να «εκδικηθούμε» κάποιον, χωρίς αυτό το πρόσωπο να αναγνωρίζει τον λανθάνοντα θυμό και αποτελεί μια συμπεριφορά που συνήθως καλλιεργείται από την παιδική ηλικία.
Τα παιδιά που ζουν συνήθως σε οικογένειες που ο ένας γονέας είναι πιο αυστηρός και ο άλλος δείχνει συγκαταβατικός, εκπαιδεύονται να λειτουργούν παθητικο-επιθετικά, προσλαμβάνοντας στάσεις συμπεριφοράς και από τους δύο γονείς. Με αυτό τον τρόπο τα παιδιά μαθαίνουν ότι δεν είναι δυνατόν να προσεγγίσεις τους ισχυρούς ανθρώπους με άμεσο και ευθύ τρόπο, αλλά μπορείς να τους λες ψέματα ή να τους κρατάς μυστικά για να κερδίσεις αυτό που θες.
Στην πραγματικότητα, όμως, πιο αποτελεσματική προσέγγιση προς έναν άνθρωπο, συνιστά η ευθύτητα. Η ευθύτητα μπορεί να μας βοηθήσει στο να επικοινωνήσουμε με ειλικρινή τρόπο, να δημιουργήσουμε αυθεντικές σχέσεις, να κατανοήσουμε καλύτερα τα συναισθήματά μας και να ανταποκριθούμε στις ανάγκες μας. Η ευθύτητα προϋποθέτει μια πολύ καλή αίσθηση αναγνώρισης της εσωτερικής μας αξίας, καθώς και την ικανότητα για θέσπιση λειτουργικών ορίων και μπορεί να μας οδηγήσει σε μια ξεκάθαρη επικοινωνία, χωρίς κρυφά ή διπλά μηνύματα.
Με ποιους τρόπους, όμως, μπορούμε να επικοινωνήσουμε με ευθύ, άμεσο τρόπο;
Ένας τρόπος είναι να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να αισθανθεί θυμό αναγνωρίζοντας αυτό το συναίσθημα. Το μεγαλύτερο εμπόδιο για άμεση επικοινωνία συνιστά η πεποίθηση ότι ο θυμός αποτελεί ένα «απαγορευμένο» συναίσθημα που δεν επιτρέπεται να το εκφράζουμε. Ωστόσο, o θυμός δεν είναι «κακό» συναίσθημα, ούτε οι άνθρωποι είναι «κακοί» επειδή θυμώνουν. Όπως λέει και η Brandt, είναι χαρακτηριστικό των ανθρώπων να αισθάνονται, όποια κι αν είναι τα συναισθήματά τους.
Μπορούμε επίσης να ζητήσουμε ξεκάθαρα αυτό που θέλουμε, μένοντας στο συναίσθημα της εμπιστοσύνης που ακολουθεί τη σκέψη και την επιθυμία μας. Ζητώντας με ευθύτητα αυτό που θέλουμε έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την παθητική επιθετική συμπεριφορά, που εκδηλώνεται με πλάγιο και συγκαλυμμένο τρόπο.
Η επικοινωνία/συζήτηση με τον συνάνθρωπό μας, είναι ένας ακόμα τρόπος να μπούμε να κατανοήσουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματα του. Κάνοντας ερωτήσεις προκειμένου να αποκωδικοποιήσουμε τα λόγια του συνομιλητή μας, μπαίνουμε να γνωρίσουμε τι θέλει να μας πει και στη συνέχεια να τα αξιολογήσουμε. Η αξιολόγηση των συναισθημάτων του άλλου περιλαμβάνει την κατανόηση των συναισθημάτων τους και με τι μπορεί να συνδέονται, σύμφωνα με τη Brandt, χωρίς απαραίτητα αυτό να σημαίνει ότι η στάση τους μας βρίσκει σύμφωνους.
Ταυτόχρονα, έτσι γινόμαστε και ένας καλός ακροατής, χαρακτηριστικό που περιλαμβάνει το να σεβόμαστε όσα ακούμε και να έχουμε ανοιχτή στάση όσο ακούμε τον άνθρωπο που έχουμε απέναντί μας. Είναι καλό να διατηρήσουμε οπτική επαφή και να προσπαθήσουμε να διαχειριστούμε τα δικά μας συναισθήματα, σκέψεις και αντιδράσεις. Έχοντας περάσει από αυτά τα στάδια, έχουμε κατανοήσει πραγματικά τις ανάγκες του συνομιλητή μας και είμαστε σε θέση να μιλήσουμε με ευθύτητα για τις επιλογές μας. Η ευθύτητα σημαίνει παράλληλα το να είμαστε σε θέση να συνεργαστούμε με τον άλλο. Σημαίνει να έχουμε μια εποικοδομητική σχέση και να συνεργαζόμαστε προκειμένου να βρούμε λύσεις που να ικανοποιούν και τις δύο πλευρές.
